Thuật ngữ là gì? Làm thế nào để xây dựng thuật ngữ? Bài viết sau đây sẽ tổng hợp những kiến thức liên quan đến thuật ngữ và đưa ra những ví dụ minh họa cụ thể bạn sẽ hiểu rõ hơn về khái niệm này.
Tóm tắt nội dung
Thuật ngữ là gì?
Xem thêm: Side by Side là thuật ngữ loại tủ lạnh nào
Khái niệm thuật ngữ
Thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học và công nghệ thường được sử dụng trong các văn bản khoa học, công nghệ. Mỗi một thuật ngữ đều sử dụng trong từng lĩnh vực nhằm biểu thị một khái niệm khác nhau. Thuật ngữ không có tính biểu cảm.
Ví dụ:
– Các định nghĩa về Lực là gì, thế nào là trọng lực, Lực ma sát… là các khái niệm trong Vật Lý
– Các khái niệm trong địa lý như: Dân số, Xâm thực, Cơ cấu…
Đặc điểm của thuật ngữ
Thuật ngữ có nhiều đặc điểm riêng chúng ta cần nắm vững như sau:
Mỗi thuật ngữ chỉ biểu thị cho 1 khái niệm và mỗi khái niệm chỉ diễn tả cho 1 thuật ngữ.
Thuật ngữ ít được sử dụng, chúng cũng không có tính phổ biến.
Không như các từ khác, thuật ngữ không mang sắc thái biểu cảm.
Các thuật ngữ không bị thay đổi ở các ngôn ngữ khác nhau, có nghĩa là thuật ngữ mang tính quốc tế.
Làm thế nào để xây dựng thuật ngữ?
Đọc thêm về: thuật ngữ Gen Z
Thông thường, mỗi thuật ngữ đều sẽ có những quy tắc riêng để đảm bảo sự chính xác, duy nhất trong các ngành nghề khoa học và công nghệ đó. Do đó, thuật ngữ được xây dựng dựa trên những thuộc tính dưới đây:
Tính chính xác: một thuật ngữ sẽ chỉ biểu thị cho một khái niệm duy nhất, chính vì vì thế sẽ không có sự đồng âm hay nhiều nghĩa.
Tính quốc tế: các thuật ngữ có thể sử dụng được ở bất kì đâu trên toàn thế giới với lý do thuật ngữ mang tính quốc tế.
Tính hệ thống:
+ Nội dung: một thuật ngữ sẽ tương ứng với một khái niệm, chúng còn có quan hệ với các thuật ngữ khác.
+ Hình thức: các thuật ngữ cùng hệ thống sẽ có kết cấu hoàn chỉnh (ví dụ là từ loại một nghĩa, dấu câu chuẩn)
Một số điều cần lưu ý về thuật ngữ
Mặc dù mang những ý nghĩa đặc biệt và tính khoa học nhưng thuật ngữ vẫn nằm trong hệ thống ngôn ngữ chung. Do đó, thuật ngữ có vốn từ vựng chung và có thể chuyển hóa được qua lại với các lớp nghĩa khác.
Thông thường thuật ngữ chỉ dùng trong các ngành, lĩnh vực đặc thù. Tuy vậy, vẫn có những thuật ngữ được sử dụng rộng rãi và phổ biến. Ngoài ra, cũng có những từ ngữ được dùng rộng rãi trong cuộc sống hàng ngày trở thành thuật ngữ.
Ví dụ:
Ta có thuật ngữ sau:
+ Com-pu-ter hay internet là những thuật ngữ thuộc ngành công nghệ thông tin nhưng lại được sử dụng rất phổ biến trong cuộc sống hàng ngày.
+ Hay các từ thông thường trong giao tiếp hàng ngày như: không khí, nước, muối lại được đưa vào như một thuật ngữ trong lĩnh vực hóa học.
Qua ví dụ này, ta có thể thấy, không phải một thuật ngữ chỉ có thể dùng cho một lĩnh vực nhất định mà còn có thể dùng cho nhiều ngành khác nhau. Thậm chí, chúng ta có thể mượn thuật ngữ của một ngành khác để biểu thị một định nghĩa mới của ngành.
Ví dụ:
Vi-rút là thuật ngữ của ngành sinh học chỉ một dạng cá thể sống gây ra bệnh. Ngoài ra nó còn được mượn dùng trong tin học để chỉ những chương trình hay mã đoạn lây lan nhiễm từ ổ, file…
Thuật ngữ yêu cầu tính chính xác tuyệt đối cao nên bạn cần hết sức lưu ý khi sử dụng. Bạn phải nắm chắc được khái niệm trong từng lĩnh vực cụ thể để tránh gây nhầm lẫn hay khó hiểu.
Ví dụ minh họa về thuật ngữ
Chúng ta có thể dễ dàng thấy các ví dụ cụ thể về thuật ngữ trong sách giáo khoa hay sách tham khảo. Dưới đây là một vài ví dụ cụ thể:
Axit là các hợp chất hóa học mà có thể hòa tan trong nước, axit đặc trưng bởi vị chua, viết công thức tổng quát sẽ là HxA.
=> Axit là một thuật ngữ môn Hóa học.
Hoán dụ được định nghĩa là cách gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác và giữa chúng có một mối quan hệ hoặc có điểm tương đồng nào đó với nhau nhằm mục đích tăng sức biểu đạt, diễn tả cảm xúc cho người nói, người viết tốt hơn.
=> Hoán dụ là một thuật ngữ trong môn Ngữ Văn.
Centimét là một đơn vị đo khoảng cách thường dùng, một centimet sẽ bằng 1/100 mét.
=> Centimet là một thuật ngữ của toán học.
Số thực là bao gồm tập hợp các số vô tỉ với tập hợp số hữu tỉ.
=> Số thực là một thuật ngữ môn toán học.
Trên đây là toàn bộ thông tin chi tiết giải đáp cho thắc mắc: Thuật ngữ là gì? Làm thế nào để xây dựng thuật ngữ? Thuật ngữ sẽ không đi riêng lẻ từng từ mà chúng được xây dựng thành hệ thống rành mạch. Mỗi lĩnh vực khoa học, công nghệ đều có hệ thống thuật ngữ riêng của mình. Chúng góp phần giúp cho việc diễn đạt và phổ biến thành tựu từng ngành khoa học được dễ dàng hơn.
